Co należy zrobić, aby uratować fundusz sołecki na bieżący rok, który mieszkańcy naszego sołectwa w ub.r. na zebraniu wiejskim postanowili przeznaczyć m.in. na przedsięwzięcie pn. organizacja imprez integracyjnych dla mieszkańców. W poprzednich latach kierując się wskazówkami na różnych warsztatach i szkoleniach tak właśnie formułowaliśmy te zadania. Pozwoliło to nam uzyskać kwoty np. 1 tysiąc zł na organizację Dnia Babci, Dnia Dziadka, Dnia Kobiet itp. I nie było do tego żadnych zastrzeżeń wójta. Przedsięwzięcia te nie zostały odrzucone przez wójta i zostały sfinansowane zakupy kawy, herbaty, ciastek itp. na organizację tych imprez. Ale dochodzą nas słuchy, że nowy wójt po przeczytaniu jakichś stanowisk NIK-u albo RIO doszedł do wniosku, że to są nieprawidłowe zadania. I zapowiada, że jego zgody na to, żeby „zmarnować fundusz na przyjęcia i uczty” nie będzie. Podobno chce zarządzić nowe zebrania wiejskie, żeby mieszkańcy uchwalili inne przedsięwzięcia. Co robić? Nie wiem też czy w tej sytuacji możemy w br. uchwalić przeznaczenie kwoty funduszu, którą nam wyliczy wójt na przyszły rok na organizację obchodów rocznicowych Dni Strażaka? Proszę o radę! – zwrócił się do naszej redakcji z pytaniami S. S., sołtys z podkarpackiej gminy T. (imię, nazwisko i nazwa miejscowości do wiadomości redakcji).

Od redakcji "Gazety Sołeckiej": Z funduszu sołeckiego można finansować tzw. miękkie przedsięwzięcia, do których zalicza się m.in. organizację różnych imprez z zakresu kultury, kultury fizycznej i turystyki, edukacji publicznej, ochrony przeciwpożarowej, kampanie informacyjne z zakresu ochrony środowiska, ochrony zabytków. Finansowanie organizacji obchodów rocznicowych, festynów sołeckich, dnia miejscowości, Dnia Dziecka, Dnia Babci, Dnia Dziadka itp. ze środków funduszu sołeckiego nie jest sprzeczne z ustawą o funduszu sołeckim ani z ustawą o samorządzie gminnym, zwłaszcza z kluczowym dla funduszy sołeckich przepisem w tej drugiej ustawie, tj. z art. 7 ust. 1. Przepis ten w dwudziestu punktach zawiera katalog zadań własnych gminy, które można finansować z f.s. A te przedsięwzięcia, które chcieliście zrealizować w br. z kwoty przypadającej na wasze sołectwo z puli funduszu sołeckiego są wymienione w katalogu owych zadań własnych gminy w pkt. 9 jako sprawy „kultury”. Są to w istocie imprezy integrujące miejscową społeczność i taki jest cel ustawy o funduszu sołeckim, aby aktywizować mieszkańców i budować wspólnotę sołecką. W obchody Dnia Babci i Dziadka zawsze angażowane jest najmłodsze pokolenie we wsi, które wypełnia i uświetnia te uroczystości recytacją wierszyków, malowaniem laurek i wręczaniem ich seniorom, występami, śpiewem, tańcem itp. Oprócz nauki szacunku dla starszych integruje to wieś poprzez współpracę międzypokoleniową i uczestnictwo w organizacji wspólnych przedsięwzięć. Zakup słodyczy, kawy i herbaty na organizację tych przedsięwzięć jest jak najbardziej dozwolony. Niedozwolony byłby tylko zakup alkoholu, gdyż sprzeczny byłby z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Wójt miałby więc podstawę do zakwestionowania wyboru ww. przedsięwzięcia przez zebranie wiejskie waszego sołectwa, gdyby na jego organizację ze środków funduszu sołeckiego został zakupiony alkohol. Ale z taką sytuacją nie mamy do czynienia. 

Sołectwo wsi S. we wniosku o fundusz sołecki na rok 2016 zaplanowało realizację zadania pn. „Zakup wyposażenia placu zabaw przy osiedlu w miejscowości S.”. Wymienione wyposażenie miałoby być usytuowane na terenie, którego właścicielem jest gmina, ale teren został oddany w użytkowanie wieczyste właścicielom mieszkań zlokalizowanych na przedmiotowym gruncie. Cała Wspólnota stanowi kilkadziesiąt mieszkań, z czego 6 jest własnością gminy. Czy możliwa jest realizacja w/w zadania? 

Redakcja „Gazety Sołeckiej” odpowiada: Tak, bo gmina ma prawo własności do tej nieruchomości gruntowej. A zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zadania własne gminy obejmują m.in. sprawy gospodarki nieruchomościami, do których gmina ma tytuł własności. Co prawda prawo użytkowanie wieczyste jest obok prawa własności zaliczane do tzw. twardych praw rzeczowych (użytkownik wieczysty ma prawa zbliżone do praw właściciela). Jednak zawarcie umów wieczystych nie odebrało prawa własności waszej gminie do owej nieruchomości gruntowej. W tym przypadku mamy do czynienia z tzw. nieruchomością budynkową, kiedy własność lokali jest odrębna od własności gruntu. Jest to odstępstwo od reguły w prawie stanowiącej, że własność gruntu jest związana z własnością budynku na niej stojącego. Fakt, że gmina jest właścicielem tylko kilku na kilkadziesiąt mieszkań w budynku nie przesądza o własności gruntu. Gmina bowiem nie traci prawa do własności gruntu. Użytkowanie wieczyste jest uregulowane w 46 § 1 oraz art. 235 § 1 Kodeksu cywilnego. 

W naszej gminie fundusz sołecki funkcjonuje od początku jego istnienia. Na przestrzeni ostatnich lat wykonano w sołectwach wiele placów zabaw, powstają też siłownie terenowe. Realizacja tego typu przedsięwzięć rodzi w kolejnych latach koszty utrzymania urządzeń. Czy koszty utrzymania urządzeń, ich przeglądy dokonywane przez osoby uprawnione i wydatki typu dowiezienie piachu na plac zabaw, czy zakup paliwa do kosiarek można finansować z funduszu sołeckiego?

 Redakcja "Gazety Sołeckiej" odpowiada: Wymienione przedsięwzięcia mieszczą się w zadaniach własnych gminy określonych w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym jako gospodarka nieruchomościami (gminnymi). Jeśli więc mieszkańcy sami chcą przeznaczyć przypadającą sołectwu kwotę z funduszu na takie wydatki – mają prawo wskazać je we wniosku. Jednak gmina nie ma prawa sołectwom ich narzucać, zwłaszcza nie ma prawa narzucać wydatków nieokreślonych, sformułowanych np.: „na utrzymanie świetlicy” albo „na utrzymanie placu zabaw”. 

W jednym z sołectw na terenie naszej gminy działa Ochotnicza Straż Pożarna, której członkami są mieszkańcy kilku sołectw. Czy sołectwo, którego mieszkańcy są członkami Ochotniczej Straży Pożarnej, posiadającej remizę w sąsiedniej miejscowości, może przekazać pieniądze z funduszu sołeckiego na wydatki związane z tą remizą strażacką? 

Redakcja  "Gazety Sołeckiej" odpowiada: Nie ma tu znaczenia to, że remiza znajduje się w sąsiednim sołectwie, tylko istotne jest czy OSP zasięgiem swego działania przeciwpożarowego obejmuje wasze sołectwo. Jednak są dwa warunki – nie mogą to być nieokreślone wydatki związane z tą remizą ani wydatki, które nie mieszczą się w ochronie przeciwpożarowej. Nie można więc  przekazać kwoty z funduszu sołeckiego na obchody jakiejś rocznicy OSP, albo na zakup firanek do świetlicy wiejskiej znajdującej się w remizie. Można z funduszu finansować tylko i wyłącznie wydatki na konkretne przedsięwzięcie albo konkretne przedsięwzięcia wynikające z ochrony przeciwpożarowej, takie np. jak zakup części zamiennych do wozu gaśniczego albo zakup sprzętu przeciwpożarowego, bądź umundurowanie dla drużyny OSP albo na remont garażu w remizie, w którym znajduje się wóz strażacki.

Czy z funduszu sołeckiego można finansować oświetlenie uliczne przy każdej drodze przebiegającej przez sołectwo, niezależnie czy jest to droga gminna, powiatowa czy wojewódzka, skoro nie można remontować z niego drogi powiatowej lub wojewódzkiej ani budować chodnika przy takiej drodze? W taką możliwość powątpiewają nawet niektórzy radcy prawni w gminach, pytając o podstawę prawną.

Redakcja "Gazety Sołeckiej" odpowiada: Oświetlenia ulicznego nie należy traktować jak budowy drogi powiatowej lub wojewódzkiej bądź remontu albo modernizacji chodnika przy drodze powiatowej albo wojewódzkiej lub krajowej przebiegającej przez sołectwo. Bowiem budowa remont bądź modernizacja drogi powiatowej albo wojewódzkiej lub krajowej nie będzie zadaniem własnym gminy, tylko powiatu albo województwa, więc przeznaczenie na taką inwestycję funduszu sołeckiego naruszy art. 2 ust. 6 Ustawy o funduszu sołeckim. Także budowa lub remont albo modernizacja chodnika przy drodze powiatowej lub wojewódzkiej bądź krajowej narusza ww. przepis, bowiem zgodnie z ustawą o drogach publicznych chodnik (pobocze) jest częścią drogi. Należy więc traktować wydatki na chodnik np. przy drodze powiatowej jako wydatki na zadania powiatu, a nie gminy.

Czy można wydać pieniądze na przekwalifikowanie budynku gospodarczego na strażacki? Czy można remontować kapliczki z funduszu sołeckiego? Czy jeżeli sołtys złoży inny wniosek niż uchwalono na zebraniu, to czy można złożyć skargę? – pyta Anna Zakrzewska.

Redakcja "Gazety Soleckiej" odpowiada: Nie napisała Pani jakie przeznaczenie miałby mieć „budynek strażacki” ani czyją własnością jest „budynek gospodarczy”. Tymczasem ma to kluczowe znaczenie. Jeśli budynek gospodarczy jest własnością gminy, to można go przekwalifikować na różne cele, niekoniecznie związane ściśle z ochroną przeciwpożarową i urządzić tam np. salę wiejską lub świetlicę. Będzie to bowiem zadanie własne gminy obejmujące sprawy gospodarki nieruchomościami gminnymi (art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Jeśli jednak budynek gospodarczy będzie własnością OSP, a „budynek strażacki” miałby mieć inne przeznaczenie niż wynikające z zadań gminy z zakresu ochrony przeciwpożarowej – to nie będzie możliwe sfinansowanie owego przekwalifikowania z funduszu sołeckiego. Możliwe będzie pod warunkiem, że budynek po przekwalifikowaniu służyć będzie zadaniom gminy z zakresu ochrony przeciwpożarowej, tj. zapewnieniu gotowości bojowej OSP (art. 32 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej). Jeśli więc w przekwalifikowanym budynku znajdzie się remiza strażacka, garaże na wozy bojowe albo sprzęt przeciwpożarowy, szatnie dla strażaków, sanitariaty dla nich itp., tj. tylko takie pomieszczenia, które mają zapewnić gotowość bojową strażaków – to będzie można wydać na przekwalifikowanie na taki cel fundusz sołecki.